Η Ατζέντα 21 στο διεθνές πλαίσιο

Στις αρχές του 21ου αιώνα, η Ελλάδα κινείται ενταγμένη μεν μη εναρμονισμένη δε¹, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα με ότι αυτό συνεπάγεται τόσο για την περαιτέρω γενική εξέλιξη και βελτίωση των επιδόσεων της κοινωνίας, της οικονομίας και του επιπέδου ζωής των πολιτών, όσο και για τη διεύρυνση του διεθνούς ρόλου της χώρας. Σε μια τέτοια διάσταση δημιουργείται σε παγκόσμιο επίπεδο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 η εναλλακτική πολιτική της ΑΑ.

Η Ελλάδα τυπικά τουλάχιστον γίνεται συμμέτοχος στην παραπάνω διαδικασία, συνυπογράφοντας μαζί με άλλες 178 χώρες του ΟΗΕ, στο παγκόσμιο συνέδριο του Ρίο², την  συμφωνία για την Ατζέντα 21. Στο παγκόσμιο συνέδριο του Ρίο της Βραζιλίας, συζητήθηκε η συγκεκριμένη πρόταση για μια άλλου είδους ανάπτυξη, βασισμένη στο ισόνομο και ισότιμο τρίπτυχο της κοινωνικής δικαιοσύνης, της οικονομικής διαφάνειας και της περιβαλλοντικής προστασίας. Εδώ δόθηκαν και οι κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της Local Agenda 21, η οποία και  επωμίσθηκε τον δύσκολο ρόλο της επίτευξης του στόχου της ΑΑ.

Ο όρος Local Agenda 21 προέρχεται από το λατινικό ρήμα agere που σημαίνει κάνω κάτι και από τον τοπικό προσδιορισμό Local όπως και τον αριθμό 21 που συμβολίζει τον 21^ο αιώνα, κάνω κάτι λοιπόν για τον τόπο μου στον αιώνα που μόλις ξεκίνησε. Σχεδιάζω, οργανώνω και εφαρμόζω στην τοπική μου κοινωνία, (στους δήμους και της κοινότητες που ζω), μια Διάταξη για τον 21^ο αιώνα, με σκοπό και στόχο την συμμετοχή όλων, στην διαμόρφωση του τοπικού και συνάμα οικουμενικού γίγνεσθαι. Κεντρικός άξονας της Ατζέντα 21 είναι η συντονισμένη συζήτηση για την επιδίωξη της ΑΑ σε συνεργασία με τους πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και άλλους φορείς του τόπου.

Η συμφωνία του Ρίο, αποτέλεσε τελικά το πολιτικοθεωρητικό πλαίσιο αλλά όχι το κίνητρο για την στρατηγική και πρακτική εφαρμογή της διάταξης της ΑΑ στην ελληνική κοινωνία, διότι απλά δεν εφαρμόστηκε.³ Οι εν προκειμένω διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας που υφίστανται στον τομέα της ΑΑ και απορρέουν, αφ΄ ενός από την ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στα σχετικά  συνέδρια του ΟΗΕ, αφ΄ εταίρου από τις υποχρεώσεις της ως κράτος-μέλος της ΕΕ, αφορούνε στην ενσωμάτωση της πολιτικής της Αειφόρου Βιώσιμης Ανάπτυξης⁴ στον κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό σχεδιασμό. Τα βασικά κείμενα, που σχετίζονται με τα ζητήματα αυτής της διαφορετικής προσέγγισης, αποτελούν κατευθυντήρια οδό για την Ελλάδα, και έλαβε συν τοις άλλοις υπόψη η μελέτη, είναι:

·       Η Διάσκεψη του Ρίο 1992 (Συμφωνία για την LA 21 και την Αειφόρο Ανάπτυξη)

·       Η Συνθήκη του Amsterdam (βιώσιμη ανάπτυξη 1997) 

·       Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πρωτόκολλο του Κιότο (1997)

·       To 5^ο  και 6^ο  Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα Δράσης ('ολοκληρωμένη προσέγγιση αστικών θεμάτων' LΑ 21, 'Περιβάλλον 2010: το μέλλον μας, η επιλογή μας')

·       Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ 2001 (θέσπιση της πρώτης στρατηγικής της ΕΕ για την Αειφόρο Ανάπτυξη)

·       Διάσκεψη κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη, Γιοχάνεσμπουργκ 2002

Άαλμποργκ συν 10 (συνάντηση ευρωπαϊκών δήμων και κοινοτήτων στο πλαίσιο της ΑΑ) Άαλμποργκ 2004.

[1] Πολλές από τις κοινοτικές οδηγίες που σχετίζονται άμεσα η έμμεσα με ζητήματα της ΑΑ δεν βρίσκουν εφαρμογή στο εθνικό δίκαιο και στην ελληνική πραγματικότητα. Το θέμα της παράνομης λειτουργίας εκατοντάδων  ΧΥΤΑ είναι ένα από τα κραυγαλέα αυτά παραδείγματα.

[2] Βλέπε, ντοκουμέντα του Ρίο, Κεφ. 28, παγκοσμίου συνεδρίου του ΟΗΕ το 1992 στην Βραζιλία.

[3] Εκτός λιγοστών περιπτώσεων (όπως στον δήμο Αμαρούσιου ) που αποτελούν την εξαίρεση από τον κανόνα.

[4]  Από εδώ και στο εξής η Αειφόρο Βιώσιμη Ανάπτυξη θα υποδηλώνεται με την συντομογραφία ΑΒΑ.

[5] Το 1997, η συνθήκη του Άμστερνταμ ανέδειξε τη Βιώσιμη Ανάπτυξη ως κεντρικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής πολιτικής, ενώ οι επόμενες Συναντήσεις Κορυφής προχώρησαν στη σταδιακή ανάπτυξη και εξειδίκευση των τριών διαστάσεων (κοινωνική, οικονομική, οικολογική) που συνθέτουν την έννοια της βιωσιμότητας.